Na czym polega prawo zatrzymania?
W procesach frankowych banki od pewnego czasu maso wysyłają do klientów pisma zatytułowane jako „zarzut zatrzymania”. Klienci w takiej sytuacji zwracają się do nas z prośbą o wyjaśnienie co to dla nich oznacza.
Zarzut zatrzymania został uregulowane w przepisie art. 461 kodeksu cywilnego, zgodnie z który: „Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).”
W sprawach frankowych zarówno bank jak i kredytobiorca są zobowiązani do zwrotu sobie nawzajem pewnych rzeczy. Chodzi dokładnie o pieniądze – bank musi zwrócić klientowi wszystkie zapłacone raty, a klient musi zwrócić bankowi kwotę wypłaconego mu kredytu.
W konsekwencji w pozwie przeciwko bankowi dochodzi się dwóch rzeczy: (i) ustalenia, że umowa kredytu jest nieważności oraz (ii) zapłaty przez bank wszystkie spełnionych przez klienta rat.
Banki próbują bronić się przed dokonywaniem zwrotu rat które otrzymały od klientów podnosząc zarzut zatrzymania, który polega na udzieleniu przez sąd ochrony przed zwrotem rat na rzecz klientów do czasu aż klienci nie zwrócą bankowi kwoty kredytu. Uwzględnienie przez sąd zarzutu zatrzymania powoduje, że zasądzenie wydania rzeczy ( w tym wypadku rat kredytu) następuje z zastrzeżeniem równoczesnego zaspokojenia przez powoda (kredytobiorcy) roszczeń pozwanego związanych z wydawaną rzeczą (zwrotu kwoty kredytu).
Jednak żeby w pełni zrozumieć problem związany z zarzutem zatrzymania w sprawach frankowych trzeba sięgnąć jeszcze do przepisów art. 496 i 497 kodeksu cywilnego.
Pierwszy stanowi, że: „Jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.”
Natomiast przepis art. 497 kodeksu cywilnego stanowi, że: „Przepis artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w razie rozwiązania lub nieważności umowy wzajemnej.”
Ponieważ w sprawach frankowych żąda się ustalenia przez sąd nieważności umowy kredytu należy dokładnie przeanalizować cytowany powyżej przepis art. 497 kodeksu cywilnego.
W ocenie naszej kancelarii Frankowicze nie muszą obawiać się zarzutu zatrzymania, ponieważ umowa kredytu nie jest umową wzajemną. A zgodnie z przepisem art. 497 zatrzymania zatrzymania jest skuteczny tylko w razie nieważności umowy wzajemnej. Takie stanowi prezentuje również Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 grudnia 2019 r. o sygn. I ACa 442/18 gdzie wykazał, że w przypadku umowy o kredyt waloryzowany do franka nie mamy do czynienia z umową wzajemną, ponieważ wzajemne świadczenia stron umowy nie mają charakteru ekwiwalentnego.